Bilirkişi

Ne yürürlükteki  HUMK’ ta  ne  de  yürürlüğe  girmiş  olan  HMK’ ta  Bilirkişiliğin  tanımı  yapılmaktadır. Sadece  maddeler de  Bilirkişiliğe  ilişkin  bazı  unsurlara  yer  verilmektedir.

Bilirkişilik  çeşitli  şekillerde  tanımlanmaktadır ;

a) Bir davada, çözümü hakim tarafından bilinmeyen özel ve teknik bilgi gerektiren hallerde oy ve görüşüne başvurulan üçüncü kişiye, bilirkişi denir.1

b) Yargılama sürecinde,özel veya teknik bir bilgiyi gerektiren konularda,hakim tarafından bilgi ve görüşüne başvurulan uzman kişilere, bilirkişi denir.2

c) Başka bir tanımda.bilirkişi,bir ihtilafı sona erdirme durumunda olan hakimin,bilgisinde olmayan tecrübe kurallarına ulaşılması veya tecrübe kurallarına dayanılarak mevcut ihtilaf bakımından sonuçlara varılması şeklinde ortaya çıkabilen konularda çözümü özel veya teknik bir bilgiyi gerektiren hallerde sıklıkla başvuracağı kişidir.3
Hukukumuzda deliller kesin ve takdiri deliller olarak 2’ye ayrılır.Takdiri delillerden olan bilirkişilik gibi delillere;hakimin bu delilleri serbestçe takdir yetkisine sahip olmasından dolayı, takdiri deliller denir.

HUMK  madde 276/1 de, bilirkişi seçiminde iki taraf uyuşamazlarsa bilirkişiyi hakimin seçeceği hükmü yer almaktadır.
276/2  de ise özel konularda oy ve düşüncelerini açıklamak üzere resmi kurumlar tarafından saptanmış bilirkişi varsa bilirkişinin bunlar arasında seçilmesi gerekir.
276/3  de ise yalnız bir kişi,bilirkişi seçilebilir.Üçten çok seçilemez.
Yürürlüğe  girecek  olan  HMK  267  ve  268.  maddeler  HUMK  276. maddeye  karşılık  gelmektedir.  HMK  267 de; bilirkişi  sayısının  belirlenmesi  HMK  268  de  ise  bilirkişilerin görevlendirilmesi  başlıkları  düzenlenmektedir.

HMK  267’ ye  göre ;  mahkeme, bilirkişi olarak, yalnızca bir kişiyi görevlendirebilir. Ancak, gerekçesi açıkça gösterilmek suretiyle, tek sayıda, birden fazla kişiden oluşacak bir kurulun bilirkişi olarak görevlendirilmesi de mümkündür.

HMK  268’ e  göre ;

(1) Bilirkişiler, yargı çevresinde yer aldığı bölge adliye mahkemesi adli yargı adalet komisyonları tarafından, her yıl düzenlenecek olan listelerde yer alan kişiler arasından görevlendirilirler. Listelerde bilgisine başvurulacak uzmanlık dalında bilirkişinin bulunmaması hâlinde, diğer bölge adliye mahkemelerinde oluşturulmuş listelerden, burada da yoksa liste dışından bilirkişi görevlendirilebilir.
(2) Kanunların görüş bildirmekle yükümlü kıldığı kişi ve kuruluşlara görevlendirildikleri konularda bilirkişi olarak öncelikle başvurulur. Ancak, kamu görevlilerine, bağlı bulundukları kurumlarla ilgili dava ve işlerde, bilirkişi olarak görev verilemez.
(3) Bilirkişi listelerinin düzenlenmesine, güncellenmesine ve listede kendisine yer verilmiş olanların liste dışına çıkartılmasına ilişkin esas ve usuller, ilgili bakanlıkların da görüşü alınmak suretiyle,  Adalet  Bakanlığınca  hazırlanacak  olan  yönetmelikte  gösterilir.