TÜKETİCİDEN ALINABİLECEK MASRAFLAR

TÜKETİCİDEN ALINABİLECEK MASRAFLAR

4077 sayılı Kanun döneminde en çok tüketicilerden talep edilebilecek ücret ve masrafların neler olacağı konusunda ihtilaf yaşanmıştır. Hakem Heyetlerinde ve Tüketici Mahkemelerinde görülmekte olan ihtilafların büyük bir çoğunluğunu tüketici kredilerinde ve kredi kartlarında tüketicilerden alınan ücret ve masraflar oluşturmaktadır.

Yargıtay, önüne gelen uyuşmazlıklarda bankaların tüketici kredileri ve kredi kartlarında tüketicilerden talep edilebilecek masrafların;

Haklı
Makul
Belgeli
olması gerektiğine, bu üç koşuldan birinin bulunmadığı durumlarda, konuya ilişkin sözleşme koşullarının haksız şart oluşturmakta olduğuna karar vermektedir.[3]

Konu ile ilgili olarak 6502 sayılı Kanunun 4.maddesinde, “Tüketiciden; kendisine sunulan mal veya hizmet kapsamında haklı olarak yapılmasını beklediği ve sözleşmeyi düzenleyenin yasal yükümlülükleri arasında yer alan edimler ile sözleşmeyi düzenleyenin kendi menfaati doğrultusunda yapmış olduğu masraflar için ek bir bedel talep edilemez. Bankalar, tüketici kredisi veren finansal kuruluşlar ve kart çıkaran kuruluşlar tarafından tüketiciye sunulan ürün veya hizmetlerde ise tüketiciden faiz dışında alınacak her türlü ücret, komisyon ve masraf türleri ile bunlara ilişkin usul ve esaslar Bakanlığın görüşü alınarak bu Kanunun ruhuna uygun olarak ve tüketiciyi koruyacak şekilde Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından belirlenir.

Bu Kanunda düzenlenen sözleşmelere istinaden tüketiciden talep edilecek her türlü ücret ve masrafa ilişkin bilgilerin, sözleşmenin eki olarak kâğıt üzerinde yazılı şekilde tüketiciye verilmesi zorunludur. Uzaktan iletişim aracıyla kurulan sözleşmelerde ise, bu bilgiler kullanılan uzaktan iletişim aracına uygun şekilde verilir. Bu bilgilerin tüketiciye verildiğinin ispatı sözleşmeyi düzenleyene aittir” düzenlemesine yer verilmiştir.

Bu yasal düzenleme karşısında, bankalar bugün almakta oldukları bir takım ücretleri yeni yasanın yürürlüğe girmesinden sonra artık talep edemeyeceklerdir. Örneğin, banka ile kiralık kasa sözleşmesi imzalayan ve bunun karşılığında aidat ödemeyi kabullenen tüketicinin, artık bankanın kendisine kasayı mesai saatleri içinde kullandırmayı beklemesi sunulan hizmet kapsamında haklı bir beklentidir. Bu nedenle, bankaların bunun için tüketiciden ayrıca bir bedel talep etmesi (kasa görme ücreti gibi) hukuken mümkün olamayacaktır. Bankaların yasal yükümlülükleri arasında yer alan edimler ile sözleşmeyi düzenleyenin kendi menfaati doğrultusunda yapmış olduğu masraflar için de durum aynıdır. Bunlar için de tüketicilerden ücret veya masraf talep edilemeyecektir.

Bir ücret veya masrafın tüketiciden talep edilebilmesi için belirtilen bu ilkelere uygun olması yalnız başına yeterli değildir. Aynı zamanda bu ücret ve masrafların sözleşmenin eki olarak kâğıt üzerinde yazılı şekilde tüketiciye verilmiş olması da gerekmektedir. Uzaktan iletişim aracıyla kurulan sözleşmelerde ise, bu bilgiler kullanılan uzaktan iletişim aracına uygun şekilde verilecektir. Herhangi bir ihtilafta bu hususun yerine getirildiğinin ispatı bankaya ait olacaktır.

Her ne kadar maddede tüketiciye sunulan ürün ve hizmetlerde faiz dışında alınabilecek masrafların BDDK tarafından belirleneceği belirtilmekte ise de bu belirlemede BDDK’nın inisiyatifi mutlak değildir. Zira, 6502 sayılı Kanunun 4.maddesinde, bu belirlemenin “Gümrük ve Ticaret Bakanlığının görüşünü alarak”, “kanunun ruhuna uygun bir şekilde” ve “tüketiciyi koruyacak bir biçimde” yapılması gerektiği belirtilmiştir.

Öte yandan, yapılacak böyle bir belirleme sadece konuya sözleşme koşullarının başlı başına haksız şart olarak kabul edilmemesine neden olacak, yoksa yargı denetimini tamamen ortadan kaldırmayacaktır.[4] Örneğin, alınan ücret veya masrafa ilişkin bilgilerin sözleşmenin eki olarak tüketiciye verilip verilmediği, BDDK tarafından ücret ve masrafların üst limitleri belirlenmezse[5] alınan ücretin makul olup olmadığı yine mahkemelerce denetlenmeye devam edilecektir.